Persvrijheid in Soedan stort verder in
De situatie in Soedan verslechtert met de dag. Eind oktober 2025 viel de Rapid Support Forces (RSF) de stad El Fasher in Darfur binnen. Het resultaat: duizenden Sudanese burgers werden vermoord door de RSF. Ook journalisten zijn doelwit. Desinformatie en propaganda voeren de boventoon, waardoor onafhankelijke verslaggeving extreem moeilijk wordt gemaakt. En de internationale gemeenschap? Die kijkt vooral toe.
De strijd tussen de Sudanese Armed Forces (SAF) en de Rapid Support Forces (RSF), oorsponkelijk bondgenoten in de laatste zittende regering, begon in 2023. Buitenlandse partijen met economische belangen in onder andere Soedans goudsector, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Egypte en Iran, spelen een rol in het bewapenen van de strijdende partijen. Al ontkennen deze landen hun betrokkenheid. Deze internationale steun gooit extra brandstof op het vuur en is uiteindelijk bepalend in hoe lang het conflict kan voortduren. Het zijn de Soedanese burgers die de hoogste prijs betalen. Voor journalisten betekent dit dat ze in een steeds gevaarlijker medialandschap moeten opereren.
Persvrijheid in gevaar: journalisten zijn doelwit
Te midden van de burgeroorlog staat de persvrijheid in Soedan onder nóg grotere druk. Journalisten worden gearresteerd, geïntimideerd of gedwongen het land te verlaten. Media-infrastructuur wordt vernietigd, en internet en radio zijn vaak instabiel. Dit creëert een vacuüm waarin desinformatie en propaganda de boventoon voeren, met alle gevolgen van dien. Sinds april 2023 zijn meer dan 400 journalisten gevlucht. Er zijn weinig onafhankelijke media-organisaties die actief vanuit Soedan opereren. Deze zijn óf opgeheven, óf verbannen en opereren vanuit het buitenland. De situatie van journalisten en stringers die nog wel lokaal opereren is vaak schrijnend.
Een voorbeeld is de situatie van journalisten in El Fasher tijdens en na de recente gevechten van eind oktober. Vóór de overname van de El-Fasher door de RSF waren er volgens het Sudanese Journalists Syndicate (SJS) meer dan ongeveer 20 journalisten aanwezig in de stad en het nabijgelegen Abu Shouk-kamp. Het SJS meldt dat volgens de laatste rapportages 12 journalisten konden ontsnappen naar het nabijgelegen Tawila. Vijf journalisten, waaronder fotojournalist Ibrahim Jibril Abkar en verslaggever Muammar Ibrahim, zijn gearresteerd en/of ontvoerd door de RSF. Vier andere journalisten waren eerder al opgepakt. Van alle ontvoerde journalisten is met zeven journalisten, waaronder twee vrouwen, momenteel helemaal geen contact meer mogelijk en is hun verblijfplaats onbekend. Deze gevallen laten zien hoe de ernstige risico’s voor journalisten en de totale mediablokkade de bevolking van Soedan van betrouwbare informatie afsluit.
Vanuit Free Press Unlimited zien we deze verslechterende situatie ook terug via ons noodfonds Reporters Respond. Terwijl we eerder wél aanvragen ontvingen, komen er inmiddels vrijwel geen meldingen meer binnen - een teken dat journalisten niet langer de mogelijkheid hebben om hulp te vragen, te reizen of überhaupt veilig contact te leggen. Deze stilte is opnieuw een aanwijzing van de extreme risico’s waaraan journalisten in Soedan worden blootgesteld.
Desinformatie en propaganda voeren de boventoon
De persvrijheid in Soedan wordt niet alleen bedreigd door arrestaties, verdwijningen en het fysiek tot zwijgen brengen van journalisten. De informatieoorlog speelt ook een grote rol. Zowel de SAF en de RSF voeren grootschalige en gecoördineerde mediacampagnes die gericht zijn op misleiding en het beïnvloeden van zowel de binnenlandse als internationale publieke opinie. Via sociale media en traditionele kanalen verspreiden beide partijen een continue stroom van misleidende berichten en gemanipuleerde beelden.
Een van de grootste problemen is dat beide strijdende partijen actief investeren in desinformatiecampagnes. ‘Rogue agents’ binnen zowel RSF als SAF maken bijvoorbeeld misbruik van de mogelijkheid om bij Meta klachten in te dienen: ze dienen massaal valse klachten in om onafhankelijke journalistieke accounts te laten blokkeren. Tegelijkertijd worden via nepaccounts berichten verspreid waarin burgers ten onrechte te horen krijgen dat bepaalde routes of locaties “veilig” zijn, terwijl die gebieden juist onder controle staan van gewapende groepen of doelbewust zijn ingericht als hinderlagen.
Beide partijen hebben daarnaast lokale mediakanalen overgenomen en zetten deze in voor het verspreiden van propaganda, haatberichten en doelgerichte misleiding. In verschillende regio’s wordt de elektriciteit bewust afgesloten en liggen internetverbindingen plat, zodat onafhankelijke media geen nieuws meer kunnen verspreiden en burgers geen toegang hebben tot betrouwbare informatie.
Deze informatiecampagnes maken selectief gebruik van feiten, herhalen strategisch dezelfde boodschappen en laten cruciale informatie doelbewust weg. Het resultaat: Een journalistiek klimaat waarin propaganda de boventoon voert en onafhankelijke journalistiek wordt verdrukt en verdwijnt door geweld, intimidatie en censuur.
Burgers aan hun lot overgelaten
Deze ontwikkelingen hebben het conflict verder verhard: desinformatie heeft bijgedragen aan het aanwakkeren van nationale spanningen. Ook op regionaal niveau zijn de spanningen hoog opgelopen. Soedan wordt daarmee nóg verder ontwricht (SMF, 10 November 2025). De gevolgen voor burgers zijn daarom direct en ernstig: mensen die op basis van valse berichten vluchten, komen in gevaarlijke gebieden terecht; families raken gescheiden omdat communicatie wegvalt; en gerichte etnische propaganda leidt tot verdere polarisatie tussen gemeenschappen en geeft de oorlog een gevaarlijke racistische dimensie.
Onafhankelijke media als levenslijn
In de huidige stand van zaken wordt het belang van onafhankelijke media in Soedan nog prangender. Daarom ondersteunt Free Press Unlimited het Sudan Media Forum (SMF) en andere partners in hun strijd tegen desinformatie en voor onafhankelijke informatievoorziening richting burgers. Het SMF, opgericht in februari 2024 en waar het SJS ook onderdeel van is, is een collectief van onafhankelijke media en journalisten in Soedan dat zich richt op fact-checking, bestrijding van desinformatie en versterking van onafhankelijke media. In de huidige situatie in Soedan, waarin persvrijheid ernstig wordt bedreigd en informatievoorziening zeer beperkt is, speelt het SMF een cruciale rol in het waarborgen van betrouwbare berichtgeving. De organisatie is nog jong en in ontwikkeling. In hun korte bestaan hebben ze inmiddels een uitvoerend en redactioneel team dat nieuwscontent produceert en campagnes uitvoert, zoals #StandWithSudan en #SilenceKills. Free Press Unlimited ondersteunt het SMF in hun werkzaamheden en coördineren wekelijks met elkaar.
Radio Dabanga
Binnen dit netwerk van onafhankelijke media speelt Radio Dabanga een cruciale rol, omdat het de enige bron van betrouwbare informatie is die burgers in Soedan nog kan bereiken. Dagelijks brengt de redactie nieuws over politiek, mensenrechten, gezondheid en de humanitaire situatie.
Vanuit een studio in Amsterdam bereikt Radio Dabanga via kortegolf uitzendingen miljoenen mensen in Darfur, juist omdat internet en mobiele netwerken in grote delen van Soedan regelmatig worden afgesloten door zowel het leger als de RSF. In vluchtelingenkampen luisteren soms groepen van tien tot twintig mensen naar één radio om te horen waar voedsel, water of medische hulp nog beschikbaar is. Voor veel Soedanezen vormt Radio Dabanga daarmee een letterlijke levenslijn in een context waarin de humanitaire crisis, met name rond El-Fasher, steeds verder escaleert.
De redactie werkt onder grote druk: door weggevallen financiering zijn correspondenten vertrokken en werken sommigen inmiddels onbetaald door. Toch blijft Radio Dabanga dagelijks uitzenden, omdat onafhankelijke informatievoorziening in Soedan vrijwel volledig is ingestort.
Free Press Unlimited heeft Radio Dabanga jarenlang gehuisvest op haar kantoor in Amsterdam. Sinds 2021 is Radio Dabanga volledig onafhankelijk en gevestigd in een eigen kantoor in Amsterdam. Meer weten over hun werk? Bekijk dit fragment van EenVandaag.
Humanitaire en journalistieke crisis
Soedan bevindt zich in een humanitaire en journalistieke crisis. Terwijl geweld en internationale machtsspelletjes burgers en journalisten treffen, vormen organisaties als SMF, SJU en Radio Dabanga, samen met Free Press Unlimited, een blok van verzet en veerkracht. Het werk van onze partners is cruciaal om de waarheid naar boven te brengen, burgers te informeren en persvrijheid te beschermen. Free Press Unlimited speelt daarbij een verbindende rol door expertise, middelen en internationale zichtbaarheid te bieden, zodat onafhankelijke media en journalisten in Soedan hun werk veilig en effectief kunnen doen.
Wil je hier aan bijdragen? Met jouw steun kunnen we journalisten voorzien van de middelen om door te kunnen gaan met hun werk. Doneer nu en ondersteun journalisten in nood.
