Maat is vol: 17 organisaties roepen EU op om de aanvallen op de rechtsstaat in Griekenland serieus te nemen
Op dinsdag 6 februari stuurden 17 organisaties, die actief de rechtsstaat en de mensenrechten in Europa monitoren en verdedigen, een gezamenlijke brief aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. In de brief drukken ze hun grote bezorgdheid uit over de voortdurende verslechtering van de rechtsstaat en de fundamentele rechten in Griekenland.
De organisaties, waaronder Free Press Unlimited, constateren meerdere ernstige schendingen van Griekenlands rechtsstatelijke verplichtingen onder de verdragen van de Europese Unie (EU) waaronder het aanhoudende spywareschandaal, inmenging van de overheid in de media, onrechtmatige rechtszaken tegen journalisten en activisten. De werkomgeving voor journalisten is onveilig, onder andere gelet op twee onopgeloste moorden op journalisten. Daarnaast is het strafrechtsysteem tijdens de Nieuwe Democratie-regering ingezet om groepen uit het maatschappelijk middenveld en activisten te intimideren, onder andere met onredelijk belastende registratievereisten voor niet-gouvernementele groepen die zich bezighouden met migratie en asiel.
Het rapport ‘’Stemming The Tide of Greek Media Freedom Decline’ van 30 januari jl., opgesteld door verschillende persvrijheid organisaties, laat duidelijk zien dat de EU meer moet doen voor de persvrijheid in Griekenland. Voor het tweede jaar op rij staat het land op de laagste plaats van alle EU-lidstaten op de World Press Freedom Index van Reporters Without Borders.
Jasmijn de Zeeuw, Legal Advisor bij Free Press Unlimited laat het volgende weten:
“Griekenland is het enige land in de EU met twee onopgeloste moorden op journalisten, een situatie die symbolisch is voor de toestand waar de rechtsstaat zich in bevindt. Ondanks een groot afluisterschandaal, aanvallen op journalisten, media en NGOs, en onrechtmatige rechtszaken van voormalige overheidsfunctionarissen, staat de EU erbij en kijkt ernaar. Vandaag komen zeventien Griekse en Europese organisaties samen om de Europese Commissie tot actie te manen".
Spyware en surveillance
Een van de kwesties die in brief naar Von der Leyen wordt beschreven, is het spyware of Pegasus-schandaal en de nasleep ervan in Griekenland. Deze gebeurtenissen illustreren verschillende van de aanhoudende problemen en raken aan de kern van de rechtsstaat: overheidstoezicht op journalisten tast het vermogen van de pers aan om autoriteiten ter verantwoording te roepen. Het belemmert de vrijheid van de media en schendt de vertrouwelijkheid van journalistieke bronnen, die beschermd worden door het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en het Handvest van de grondrechten van de EU. Deze surveillance heeft een afschrikkend effect op de journalistiek en een chilling effect op een democratische samenleving.
Op 22 mei 2023 deed de onderzoekscommissie van het Europees Parlement om het gebruik van Pegasus en gelijkwaardige spionagesoftware te onderzoeken (PEGA) een aantal aanbevelingen aan Griekenland. In plaats van deze aanbevelingen op te volgen, hebben de Griekse autoriteiten in de afgelopen maanden verschillende stappen ondernomen om opzettelijk transparantie en toezicht in te perken, waardoor de mogelijkheden tot herstel voor de slachtoffers van de afluisterpraktijken, waaronder journalisten, activisten, politici en leden van het Europees Parlement, werden beperkt. Journalisten die een belangrijke rol hebben gespeeld in de onthulling van het spywareschandaal in Griekenland worden ondertussen geconfronteerd met meerdere rechtszaken door voormalige regeringsfunctionaris Grigoris Dimitriadis. Voor zijn ontslag op 5 augustus 2022 - te midden van de onthulling van het spywareschandaal - hield Dimitriadis toezicht op de werking van de Griekse inlichtingendienst (EYP) als algemeen secretaris van het kabinet van de premier. Deze rechtszaken zijn door persvrijheidorganisaties aangemerkt als SLAPP's: intimidatiepogingen met als doel het censureren van journalisten en media.
In de brief staat dat de organisaties vinden dat de Europese Commissie sterker op moet treden tegen deze, en andere overtredingen en aanvallen op grondrechten en de rechtsstaat in Griekenland in overweging moeten nemen. De organisaties stellen dat de Commissie dringend actie moet ondernemen om de aanvallen op de rechtsstaat in Griekenland aan te pakken en ervoor te zorgen dat de Griekse autoriteiten voldoen aan de verplichtingen uit EU-wetgeving. De Commissie moet de door het maatschappelijk middenveld naar voren gebrachte punten grondig en openbaar onderzoeken en de Griekse autoriteiten duidelijke en concrete aanbevelingen doen. Ten slotte moet zij ook beoordelen of de schendingen van de rechtsstaat en de grondrechten door Griekenland de opschorting van EU-middelen rechtvaardigen:
Lees de hele brief:
De brief is ondertekend door:
Article 19 Europe, Committee to Protect Journalists (CPJ), European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF), European Federation of Journalists (EFJ), Free Press Unlimited (FPU), Greek Council for Refugees (GCR), Hellenic League for Human Rights, HIAS Greece, Human Rights Watch, Inside Story, International Press Institute (IPI), OBC Transeuropa, Refugee Support Aegean, Reporters Without Borders (RSF), Solomon, Transparency International EU (TI) & Vouliwatch
