Oproep aan Nederland een voorbeeld te stellen bij de berechting van verdachten van de moord op Peter R. de Vries

Nadat het onderzoek heropend moest worden, begint de rechtbank van Amsterdam op 23 januari opnieuw met hoorzittingen in twee samengevoegde zaken tegen negen verdachten. Zij worden ervan verdacht de moord op misdaadverslaggever Peter R. de Vries op 6 juli 2021 te hebben uitgevoerd en aangestuurd. Twee van de verdachten, de vermeende schutter en bestuurder van de vluchtauto, werden enkele uren na de schietpartij aangehouden. 

"Free Press Unlimited zal dit proces volgen omdat de moord op Peter R. de Vries een onmiskenbare impact heeft gehad op het Nederlandse medialandschap. Zijn moord - de derde in het Marengo-proces - heeft op pijnlijke wijze aangetoond wat de mogelijke repercussies zijn voor degenen die zich bemoeien met de macht van georganiseerde misdaad, waaronder journalisten." - Jasmijn de Zeeuw, Jurist bij Free Press Unlimited

"In geen van de vier moorden op journalisten die tussen 2017 en 2021 in de Europese Unie gepleegd zijn, waaronder die op Peter R. de Vries, heeft er gerechtigheid plaatsgevonden. Nederland staat op de 6e plaats in RSF's World Press Freedom Index, de hoogste plek van alle landen waarin journalisten vermoord zijn. Nu het proces in de zaak de Vries heropend wordt, roepen we de gerechtelijke autoriteiten op om een Europees voorbeeld te stellen door alle daders te vervolgen, inclusief de uiteindelijke opdrachtgever." - Pavol Szalai, Hoofd van de EU Balkan Desk bij RSF

Peter R. de Vries werd op 6 juli 2021 op klaarlichte dag in Amsterdam neergeschoten nadat hij de tv-studio van RTL Boulevard had verlaten. Hij overleed negen dagen later aan zijn verwondingen. Peter R. de Vries was een van Nederlands bekendste misdaadverslaggevers en bracht in zijn carrière vele spraakmakende onthullingen rondom strafzaken en de georganiseerde misdaad naar buiten. Vanaf 2019 werd hij vertrouwenspersoon en adviseur van kroongetuige Nabil B. in het turbulente Marengo-proces. Dit proces draait, in de woorden van het OM, om een professionele 'moordmachine'. In het proces staan zeventien verdachten terecht die deelgenomen zouden hebben aan een criminele organisatie, geleid door Ridouan T. en Said R., beschuldigd van het plegen van tien (pogingen tot) moorden.

Uitgelekte verklaringen van een getuige en een van de verdachten wijzen erop dat de moord verband houdt met de rol van de Vries in het proces, in plaats van met zijn journalistieke werk. In eerdere verhoren suggereerde ook het Openbaar Ministerie dit scenario - onder andere met het oog op twee andere moorden gerelateerd aan het Marengo-proces: de moord op de broer van Nabil B. in 2018 en op een van zijn advocaten, Derk Wiersum in 2019.
 

Gevolgen voor de Nederlandse journalistiek

Hoewel de moord waarschijnlijk niet direct verband hield met het journalistieke werk van de Vries, kan de zaak niet los worden gezien van zijn status als journalist en van de Nederlandse journalistiek. Al voor zijn betrokkenheid als adviseur in het proces registreerde de politie in april 2019 een bedreigingsmelding over de Vries in verband met de Marengo-zaak. Zijn status en zichtbaarheid als bekende misdaadjournalist verhoogde waarschijnlijk de dreiging die hij vormde als adviseur in het proces. Bovendien stemde de Vries vanwege zijn werk als journalist niet in met de aangeboden beschermingsmaatregelen omdat deze hem onder andere teveel zouden hinderen in zijn journalistieke werk en het ontmoeten van bronnen. Zoals uit een onderzoek van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid bleek, namen de verantwoordelijke diensten onvoldoende maatregelen om met de Vries samen te werken en beveiligingsmaatregelen aan te bieden die op zijn werk waren afgestemd. Dit is een probleem waar meerdere Nederlandse misdaadverslaggevers mee te maken hebben, zoals vastgesteld werd tijdens een internationale persvrijheidsmissie naar Nederland in 2022, geleid door Free Press Unlimited.

Deze missie en onze gesprekken met Nederlandse journalisten tonen ook de blijvende impact van de zaak op Nederlandse journalisten en media. De moord op Peter R. de Vries wordt door velen gezien als een nieuwe indicatie van de toegenoemen dreiging voor journalisten die onderzoek doen naar georganiseerde misdaad in Nederland. De zaak verslechterde daarmee het klimaat voor Nederlandse (misdaad)journalisten, dat de afgelopen jaren al onder druk stond door voortdurende bedreigingen en aanvallen. 

Het proces tegen de negen verdachten zal naar verwachting tot juni 2024 duren.