‘Media houden genderongelijkheid in stand, en dat moet veranderen’
Ook anno 2021 is maar een op de vier experts in het nieuws een vrouw. Flora Schulte Nordholt en Evelien Wijkstra, beleidsadviseurs bij Free Press Unlimited, pleiten voor meer gendergelijkheid in de media.
67 jaar. Dat is hoe lang het nog duurt totdat er wereldwijd gendergelijkheid in de nieuwsmedia bereikt is. 67 jaar totdat vrouwen op gelijke wijze worden neergezet als mannen. Dat laat het vorige week gelanceerde Global Media Monitoring Project 2020 (GMMP) zien, het grootste internationale onderzoek naar genderrepresentatie in de nieuwsmedia.
Op dit moment wordt wereldwijd het grootste deel van de nieuwsverhalen vanuit het mannelijke perspectief verteld. Een groot gemis, want het geslacht van de journalist maakt wel degelijk uit. Verhalen die geschreven of gemaakt zijn door vrouwen bevatten vaker vrouwen als bronnen of als onderwerp dan verhalen die door mannen zijn geschreven. Meer diverse en inclusieve media beginnen dus bij een grotere verscheidenheid aan journalisten en hun bronnen.
Een inclusieve en gelijkwaardige representatie van een diverse samenleving heeft voordelen doordat meer mensen zich gehoord zullen voelen en zich herkennen. Ook zal het leiden tot een reële afspiegeling van wat zich in de samenleving afspeelt. Dat heeft een direct positief effect op de kwaliteit van het nieuws en daarmee het vertrouwen van mensen in de journalistiek. Het aanspreken van een grotere doelgroep kan media bovendien additionele inkomsten opleveren, geen overbodige luxe nu het geld niet tegen de plinten klotst binnen de journalistiek.
Internationaal publiek
Het GMMP toont aan dat de uitdagingen nog groot zijn. Anno 2021 is nog niet eens een op de vier experts in het nieuws vrouw. En van de personen die in het nieuws verschijnen als bronnen of onderwerpen is maar een kwart vrouw. Opvallend is dat transnationale media zoals BBC World en Al Jazeera op dit punt nog slechter presteren dan dit al sneue gemiddelde; daar is slechts 13 procent van de onderwerpen en bronnen vrouw. Dit terwijl deze media een groot internationaal publiek hebben en een stempel drukken op ons publieke debat.
De vrouwen die wel het nieuws halen, worden nog te vaak op stereotyperende wijze neergezet. Waar vrouwen vaak als huisvrouwen, slachtoffers of geseksualiseerd worden afgebeeld, worden mannen doorgaans als experts, machtig en dominant neergezet. Voorbeelden van deze diepgewortelde stereotypering zijn een paginagrote foto van de benen van Theresa May en Nicola Sturgeon tijdens brexitonderhandelingen met als titel ‘Nevermind Brexit, who won Legs-it!’ en de vraag aan Jacinda Ardern over haar kindwens, enkele uren nadat zij als premier van Nieuw Zeeland was beëdigd.
De huidige content laat weinig ruimte voor alternatieve opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid. De bestaande beeldvorming heeft evident invloed op onze perceptie van de rol van vrouwen, bijvoorbeeld als experts en leiders. Dat is een belemmering voor de volledige emancipatie van vrouwen en een beperking voor mannen die zich in een andere rol herkennen.
Bewustwording
Er is daarom een belangrijke verantwoordelijkheid voor de media om gendertransformatieve content te creëren. Content die niet alleen mannen en vrouwen op gelijkwaardige wijze afbeeldt, maar die ook gebruikt wordt om bewustwording te creëren en genderrollen aan de kaak stelt.
Waarom denken de meeste mensen bijvoorbeeld bij het woord president nog altijd aan een man en bij assistent aan een vrouw? Waarom vragen Duitse kranten zich nog steeds af f een moeder wel een geschikte kandidaat voor bondskanselier is? En waarom roepen vrouwelijke politici zo’n overweldigende weerstand op in de vorm van online haat en verslaggeving waarin de nadruk steeds weer ligt op uiterlijkheden en karakter in plaats van inhoud?
Zowel de media als hun toezichthouders zijn aan zet. Het ambitieniveau kan fors hoger als we naar de cijfers kijken. In plaats van het blijven bevestigen van stereotypes moeten de media een actievere rol spelen in het ontkrachten daarvan. Als de principiële argumenten hiervoor niet overtuigend genoeg zijn, zal wellicht het financiële voordeel dat het media kan opleveren wel overtuigen. Daarnaast kunnen toezichthouders via regulering van media veel actiever sturen op het bereiken van gendergelijkheid in content en binnen media. Het streven hiernaar alleen is duidelijk onvoldoende om voortgang te realiseren. Laten we niet tot 2088 wachten maar vandaag beginnen.
Evelien Wijkstra
Flora Schulte Nordholt
Beleidsadviseurs Free Press Unlimited