Kennisuitwisseling tussen internationale klokkenluidersplatforms in Amsterdam

"Klokkenluidersplatforms zijn erg belangrijk voor journalisten om hun werk te kunnen doen. Vaak kan gevoelige informatie, zoals over het witwassen van geld door het management van een groot bedrijf, gevaarlijk zijn voor iemand om te onthullen. Wanneer er een platform is dat hen verzekert dat ze hun informatie anoniem en veilig kunnen delen met journalisten, is de kans groter dat ze dit doen," zegt Hans Nieuwenhuijse, Senior Programma Coördinator bij Free Press Unlimited.

Maar er zijn veel uitdagingen bij het opzetten en onderhouden van zo'n platform. Nadat in Nigeria, Indonesië en Mexico nieuwe platforms waren opgezet, ontstond het idee om deze met elkaar te verbinden om te kijken of deze uitdagingen beter en effectiever het hoofd geboden kunnen worden als de platforms samenwerken.

Daarom werden twee vertegenwoordigers van elk platform uitgenodigd om naar Amsterdam te komen voor een driedaagse intensieve kennisuitwisseling gecombineerd met praktische workshops en excursies. De workshops bestonden onder andere uit digitale beveiliging door het IT- en beveiligingsteam van Free Press Unlimited, en consults met Greenhost, die de platforms faciliteert, en Globaleaks, wiens software wordt gebruikt om de anonieme en veilige digitale ruimte te creëren om informatie te delen.
 

Al deze platforms werken in verschillende contexten en omgevingen. In Nigeria bijvoorbeeld is er bijvoorbeeld een grote kloof op het gebied van digitale geletterdheid. Stephanie Adams uit Nigeria: "We ontvangen informatie vaak niet via het platform, maar van mensen die fysieke documenten naar ons kantoor brengen, omdat ze gewoon niet weten hoe ze het moeten gebruiken. Maar we volgen het wel op en we coördineren nog steeds de samenwerking tussen de bron en de redactiekamer."

Maar ook al zijn de contexten verschillend, de belangrijkste conclusie voor alle deelnemers waren de overeenkomsten in uitdagingen en de mogelijkheden voor samenwerking. Enkele van de uitdagingen die werden besproken zijn: het vinden en behouden van goed technisch personeel, niet alleen meer tips ontvangen, maar ook tips van betere kwaliteit, en financiële duurzaamheid van de platforms.

"Vanochtend werkten we samen aan fondsenwervingsstrategieën voor de platforms en hoe we kunnen samenwerken bij het maken van gezamenlijke fondsaanvragen. Dat is echt waardevol. We waren het ook eens over het ontwerpen van richtlijnen om klokkenluiders te helpen het platform beter te gebruiken, waaronder het samen maken van video's die visualiseren hoe je het platform kunt gebruiken. Er zijn veel goede dingen uit voortgekomen," zegt Olubusola Ajibola uit Nigeria.
 

Muhammad Kholikul Alim uit Indonesië: "Hier zijn met Mexicoleaks en Nigerialeaks en ervaringen kunnen delen is iets wat ik nooit voor mogelijk had gehouden en ik ben er erg blij mee. Alleen al erachter komen dat we tegen dezelfde barrières aanlopen en dat we erover konden praten, was zo'n goede ervaring. Het simpele feit dat we nu een Signal-groep hebben waarin we contact kunnen houden, is al heel nuttig." Zijn collega Chrysantus Baju Wardhana vult aan: "Het was erg inspirerend. Een idee dat ik heb na deze drie dagen is dat we misschien ook moeten kijken naar tips over de grens. Het zou interessant zijn om te zien of sommige tips die we bijvoorbeeld in Indonesië krijgen over corruptie of moderne slavernij, ook op een vergelijkbare manier in Mexico of Nigeria kunnen voorkomen."

Ricardo Balderas, Mexicoleaks: "Als onderzoeksjournalist heb ik echt genoten van ons bezoek aan Follow the Money en het leren over hun methodologieën en manier van werken. Daarnaast was het zo nuttig om te leren dat wij dezelfde problemen hebben, die we met dezelfde oplossingen kunnen oplossen, waardoor ons werk veel makkelijker wordt."

"Ik vond het erg leuk dat deze dagen een zeer praktische, werkgroepervaring waren. De uitwisseling was erg waardevol. Het was geweldig om het Follow the Money-team te ontmoeten en ik ben geïnspireerd door de mogelijkheid dat we misschien samen aan onderzoeksverhalen kunnen werken." zegt Fernanda Hopenhaym.

Stephanie Adams uit Nigeria: "Het was geweldig om te ervaren dat er zelfs midden in de chaos oplossingen zijn en dat we die samen hebben bedacht. Voordat ik hierheen kwam, had ik in mijn hoofd dat ik van anderen wilde leren. En deze hele ervaring heeft ons een routekaart gegeven om verder te gaan met Nigeria-leaks. Ik ben echt enthousiast over de ideeën die we hebben gedeeld."

Het was een heel succesvolle bijeenkomst die ook Free Press Unlimited een nieuw perspectief bracht. Hans Nieuwenhuijse: "Het was goed om te merken dat een klokkenluidersplatform in repressieve landen veel meer is dan alleen een beveiligd communicatiekanaal. De platforms in Nigeria, Mexico en Indonesië bieden ook bescherming aan de media zelf door alle aangesloten media op een afgesproken moment met hetzelfde verhaal naar buiten te laten komen. Dit maakt het moeilijker voor repressieve autoriteiten om achter media aan te gaan die verhalen publiceren die regimes in een kwaad daglicht stellen. Dat was een duidelijk verschil met het Nederlandse platform Publeaks, waar de aangesloten media met elkaar concurreren om gelekte tips."

Deze uitwisselingsbijeenkomst werd gesteund door een subsidie van de Stichting Open Society Institute in samenwerking met het Program on Independent Journalism van de Open Society Foundations.

Free Press Unlimited maakt zich sterk voor het opzetten en uitbreiden van klokkenluidersplatforms, omdat het verbeteren van de veiligheid van de klokkenluider het makkelijker maakt voor hen om gevoelige informatie te delen met de pers, en voor de pers om misstanden aan het licht te brengen. Lees hier meer over Publeaks en de andere klokkenluidersplatforms.